#İqlimDəyişikliyi #Kənd Təsərrüfatı #Dayanıqlılıq #Meşəçilik #KarbonSequestration #QlobalEmissiyalar #İqliməUyğunlaşma #Fermerlər #İqlimHəllləri #Ətraf MühitəTəsir #EkoDost Təsərrüfat
İqlim dəyişikliyi dünyanı yenidən formalaşdırır və onun kənd təsərrüfatına təsiri dərindir. Brnodakı Mendel Universitetindən Zdeněk Žalud görə, kənd təsərrüfatı sektoru qlobal emissiyaların dörddə birinə cavabdeh olsa da, karbonun tutulmasında həlledici rol oynayır və onun xalis təsirini bir qədər müsbət edir. Çexiyada orta illik temperatur yüksəldikcə sektor artan təhlükələrlə üzləşir. 2023-cü ilin ölkədə ən isti il olacağı və orta temperaturun 9.7 dərəcə Selsi olacağı proqnozlaşdırılır ki, bu da kənd təsərrüfatında iqlim dəyişikliyi ilə mübarizənin aktuallığını vurğulayır.
Žalud, 6.7-1800-cı illər arasındakı dövrdə orta temperaturun 1960 dərəcə Selsidən indiki minillikdə 8.7 dərəcə Selsiyə qədər əhəmiyyətli artımını vurğulayır. Bu yüksəlişlə suyun buxarlanmasında artım baş verir, bu da quraqlıq şəraitinə gətirib çıxarır. Ümumi qlobal tullantıların təxminən 0.5%-ni buraxan Çexiya dünya miqyasında adambaşına düşən ən böyük emissiyaya görə 20-ci, Avropa İttifaqında isə 5-ci yerdədir. Ölkədə adambaşına düşən tullantılar dünya üzrə orta göstəricidən dörd dəfə yüksəkdir.
Çexiyada kənd təsərrüfatı ümumi emissiyaların altı faizini təşkil edir, digər sektorlar, xüsusən də enerji və sənaye çoxluq təşkil edir. Bununla belə, meşə təsərrüfatı ilə birləşdirildikdə, mənzərə fotosintez vasitəsilə emissiyalarda 27 faiz azalma görür. Žalud qlobal emissiya balansında kənd təsərrüfatının pozitivliyini vurğulayır. O, həmçinin qeyd edir ki, sektor CO2-dən fərqli maddələr buraxır və istixana qazı emissiyalarının azlığını təşkil edir.
İqlim dəyişikliyi kənd təsərrüfatı və meşə təsərrüfatına ciddi problemlər gətirir. Paris razılaşmasının iki dərəcə istiləşmə limitinə əməl edilsə belə, quraqlıqdan təsirlənən ərazinin iki dəfə artacağı proqnozlaşdırılır. Son 15 ildə meteoroloji cəhətdən normal illərdə belə quraqlıq müşahidə olunub və kənd təsərrüfatında əhəmiyyətli itkilərə səbəb olub və 11-ci ildə 2015 milyard CZK-a çatıb. Bundan əlavə, meşələrə təsir qorxunc olub, ölən meşələrdən emissiyalar iqlim böhranına qeyri-adi ölçü əlavə edib.
Suyun buxarlanması ilə mübarizə aparmaq və kənd təsərrüfatına təsirini azaltmaq üçün qabaqlayıcı tədbirlər görmək lazımdır. Davamlılıq dekarbonizasiya və kömür elektrik stansiyalarının bağlanması istiqamətində qlobal səylərlə uyğunlaşaraq əsas diqqət mərkəzinə çevrilir. İqlim dəyişikliyi, kənd təsərrüfatı və meşə təsərrüfatı arasında qarşılıqlı əlaqə mürəkkəbdir və davamlı gələcək üçün vahid yanaşma tələb edir.
İqlim böhranı gücləndikcə kənd təsərrüfatı və meşə təsərrüfatı həm qurbanlar, həm də potensial xilaskarlar kimi ortaya çıxır. Davamlı təcrübələri mənimsəyərkən dəyişən iqlimə uyğunlaşma çox vacibdir. Bu sektorların karbon sekvestrində oynaya biləcəyi müsbət rol etiraf edilməli və səylər davamlı və ekoloji cəhətdən təmiz əkinçilik təcrübələrinin yaradılmasına yönəldilməlidir.